Hoe verhouden deze vormkenmerken van aanhef en afsluiting zich tot de feitelijke en intentionele ‘valsheid’ van de toeschrijving?

• De brief aan de Hebreeën claimt zelf niet door Paulus geschreven te zijn. Het is meer een geschreven preek met een persoonlijk naschrift. Kan het ontbreken van de aanhef bij Hebreeën een daad van verberging geweest door een kopiist die, gezien de afsluiting, hoopte dat lezers hierin een brief van Paulus zouden zien zonder dat de afzender hoefde te liegen? Maar als pseudepigrafen breed geaccepteerd zouden zijn, waarom heeft de afzender of de een latere overschrijver dan niet de naam van Paulus alsnog toegevoegd?
• II Timotheüs bevat niet alleen een aanhef en groeten, maar ook door de brief heen tal van persoonlijke details, zowel over Paulus als over Timotheüs. Is hier sprake van een literaire briefroman, gericht op het verspreiden van het verhaal van Timotheüs door middel van een fictieve brief van Paulus? Of dwingen deze details tot een keuze: vervalsing of authentiek?
• II Petrus heeft geen geadresseerden of groeten. Als brief werkt hij daarom eigenlijk niet. Bovendien laat de brief zich kennen als de 'tweede brief' (3:1), alsof 1Pet bekend verondersteld moet worden, evenals de brieven van Paulus (3:16). Is dit een signaal dat deze brief literair bedoeld is, als een testament van een Petrus die de latere generatie van voor- en tegenstanders van Paulus oproept tot eenheid?

Als we II Petrus als een pseudepigrafisch werk lezen, kunnen we ons afvragen wat die latere schrijver ons indirect zegt over de receptie van 1Pet of de brieven van Paulus, waarnaar expliciet verwezen wordt in 3:1 en 3:16, of over de doorgaande discussie over de controverse tussen Petrus en Paulus. Wat leert je dat? En wat kan het hergebruik van de brief van Judas in 2Pet suggereren over de receptie van de Brief van Judas door de auteur en het publiek?

De hogepriester, de positie van engelen en de rust

De brief aan de Hebreeën is een rijke bron voor verdere studie, bijvoorbeeld aan de hand van het commentaar van Harold Attridge (1989) of van Paul Ellingworth (1993). Denk aan de uitgewerkte presentatie van Jezus als de gezalfde hogepriester (en niet als de gezalfde koning). Is dat een reactie op de toenemende en steeds gewelddadigere messianische verwachting in Israël of op de ontwikkeling van de ‘kosmische’ Christus die als een priester bemiddelt tussen hemel en aarde (zie vorige hoofdstuk)?

Er is een interessante interactie met Paulus en de positie van de engelen. In Galaten wordt de wet als door engelen gegeven van lagere orde verklaard dan de belofte van God aan Abraham. In Hebreeën wordt Jezus als hogepriester van de orde van Melchizedek, aan wie Abraham zijn tienden betaalde, als van een hogere orde dan het priesterschap van Aäron onder de wet. In 1Kor 6:3 zegt Paulus dat mensen engelen zullen oordelen; in Hebr 1 is de huidige wereld is onderworpen aan de engelen maar de toekomstige aan de mensenzoon.

Bij herhaling wordt gesteld dat Israël als beloofde land niet het eindstation is maar dat er nog een ‘rust’ beloofd is. In welke dimensies zie je in Hebreeën de gang naar die beloofde rust? Geografisch (van Egypte naar Israël), temporeel (van nu naar de toekomst), ruimtelijk (van hier naar de hemel) en/of psychologisch (van buiten naar binnen)?

Woordstudie: Wat is geloof?

Vaak wordt geloof afgedaan als ‘iets voor waar houden waar geen bewijs voor is.’ Hebreeën 11:1 bevat een veel geciteerde ‘definitie’ van geloof.

“En pistis is:

- de hypostasis van de gehoopte dingen,

- de elenchos van de ongeziene (dingen).”

Onderzoek de betekenis van de Griekse woorden en de interactie tussen de twee strofen. Welke betekenissen of werkzaamheid heeft pistis dan? Vergelijk dit eens met de functie van het begrip hoop bij Paulus in Rom 8:24 en 1Kor 9:10, waar ligt dan het onderscheid tussen hoop en geloof, hoe vullen die elkaar aan? Herken je die visie ook in de voorbeelden van Heb 11?

Hoe vind je deze suggesties?

Met jullie scores en reacties kijken we voor welke suggesties verbeterd moeten worden. Heb je daar concrete ideeën over, stuur dan een e-mail.

Deel gedachten met elkaar

Deel je gedachten met een reactie hieronder. Wees vriendelijk, constructief en respectvol in je reactie op anderen. Plaats reacties hieronder dan ook onder je eigen naam. Wil je liever vertrouwelijk iets aan ons melden of je reactie laten verwijderen, stuur ons dan een e-mail.